Η τυπική θεραπεία με εξωσωματική γονιμοποίηση βασίζεται στη χρήση ορμονών με σκοπό τη διέγερση των ωοθηκών, ώστε να παραχθούν πολλά ωάρια ταυτόχρονα σε έναν μόνο κύκλο. Οι ορμόνες αυτές χορηγούνται καθημερινά με τη μορφή ενέσεων για χρονικό διάστημα που ποικίλλει ανάλογα με το πρωτόκολλο θεραπείας που επιλέγεται κατά περίπτωση.

Για πολλές γυναίκες η χρήση φαρμάκων και ειδικότερα ορμονικών σκευασμάτων συνοδεύεται από ανεπιθύμητες ενέργειες όπως πόνοι και φουσκώματα της κοιλιακής χώρας. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσει μέχρι την εμφάνιση του συνδρόμου της υπερδιέγερσης των ωοθηκών.

Για όσες γυναίκες έχουν στο ιστορικό τους κάποια πάθηση που επηρεάζεται από ορμόνες, όπως παθήσεις του μαστού, των ωοθηκών και της μήτρας, η χρήση ορμονών για τη θεραπεία της εξωσωματικής αντενδείκνυται. Τέλος, υπάρχουν και γυναίκες που δεν επιθυμούν να κάνουν χρήση ορμονικών φαρμάκων, ανεξαρτήτως ύπαρξης ή μη προηγούμενου ιστορικού.

Για όλες αυτές τις περιπτώσεις η εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο έρχεται σαν μία εναλλακτική προσέγγιση, με ελάχιστη επιβάρυνση για τον οργανισμό και με θετικά αποτελέσματα, ειδικότερα στις μικρότερες ηλικίες.

Στόχος της εξωσωματικής γονιμοποίησης σε φυσικό κύκλο είναι η παρακολούθηση του ενός ωαρίου που παράγεται φυσιολογικά κάθε μήνα, με σκοπό τη λήψη και γονιμοποίησή του στο εργαστήριο. Στην πιο απλή της μορφή, η εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο ολοκληρώνεται χωρίς φαρμακευτική θεραπεία. Πρακτικά, φτάνουμε στην ωοληψία παρακολουθώντας με υπέρηχο την ανάπτυξη του ωοθυλακίου και την πορεία των ορμονών του οργανισμού καθώς πλησιάζει η ημέρα της ωορρηξίας.

Εναλλακτικά, ακολουθείται το σχήμα του τροποποιημένου φυσικού κύκλου. Σε αυτή την περίπτωση χορηγούνται μικρές δόσεις ορμονών για 2-3 ημέρες με στόχο την πιο ομαλή ανάπτυξη και ωρίμανση του υπάρχοντος ωοθυλακίου.

Παρά τα εμφανή οφέλη, η θεραπεία με εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο δεν παύει να συνοδεύεται και από συγκεκριμένους περιορισμούς. Αυτοί αφορούν σε υψηλότερα ποσοστά ακύρωσης είτε λόγω πρόωρης ωορρηξίας, είτε λόγω μη επιτυχούς γονιμοποίησης. Επιπλέον, υπάρχει χαμηλότερη πιθανότητα σύλληψης σε σύγκριση με τη διαδικασία εμβρυομεταφοράς περισσοτέρων εμβρύων.

Για να αυξηθεί η πιθανότητα σύλληψης σε θεραπεία με φυσικό κύκλο, οι επιστημονικές εξελίξεις προσφέρουν πια τη δυνατότητα συλλογής κάποιων εμβρύων από διαδοχικούς φυσικούς κύκλους. Με την ολοκλήρωση της συλλογής πραγματοποιείται η εμβρυομεταφορά του συνόλου των εμβρύων αυτών, σε έναν κύκλο.

Η θεραπεία σε φυσικό κύκλο μπορεί να προταθεί, επίσης, σε γυναίκες που δεν είχαν καλή ανταπόκριση σε προηγούμενες ορμονικές θεραπείες.

Στοιχεία από νεότερες έρευνες υποστηρίζουν ότι τα ωάρια που παράγονται από φυσικούς κύκλους μπορεί να είναι καλύτερης ποιότητας από αυτά των διεγερτικών κύκλων και έτσι να οδηγήσουν σε ένα επιτυχές αποτέλεσμα, ιδιαίτερα όταν η παραδοσιακή μορφή της εξωσωματικής γονιμοποίησης με φάρμακα δεν έχει αποδώσει.

Συμπερασματικά, η θεραπεία με εξωσωματική γονιμοποίηση σε φυσικό κύκλο αποτελεί μια εναλλακτική προσέγγιση για τη γυναίκα που επιθυμεί να αποφύγει την έκθεση σε ορμονικά φάρμακα. Η αποτελεσματικότητα της μεθόδου είναι μεγαλύτερη σε μικρότερες ηλικίες, μπορεί δε να αυξηθεί περισσότερο όταν συνδυάζεται με εμβρυομεταφορά περισσοτέρων εμβρύων του ενός μετά από κρυοσυντήρηση των γονιμοποιημένων ωαρίων του κάθε φυσικού κύκλου.