Μιχάλης Κυριακίδης, MD, MSc, Γυναικολόγος Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Κλινικός Υπεύθυνος Διεθνούς Τμήματος Embryolab
Η αναπαραγωγική ιατρική έχει εξελιχθεί σημαντικά τις τελευταίες δεκαετίες με κύριο γνώμονα την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα. Πάνω από 10 εκατομμύρια μωρά έχουν γεννηθεί παγκοσμίως με τη βοήθεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης ενώ πλέον μετράμε περίπου 500.000 γεννήσεις παγκοσμίως κάθε χρόνο. Παρά την εκτεταμένη χρήση και την πλούσια γνώση που έχουμε αποκομίσει, υπάρχουν ακόμη μύθοι γύρω από την ασφάλεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Η θεραπεία της εξωσωματικής περιλαμβάνει την ελεγχόμενη ωοθηκική διέγερση και την χειρουργική λήψη των ωαρίων. Το κάθε στάδιο έχει συνδεθεί με ένα μύθο ανασφάλειας, ο οποίος καταρρίπτεται καθημερινά. Η θεραπεία της υπογονιμότητας είναι μια εξαιρετικά ασφαλής μέθοδος και οι περισσότερες γυναίκες δεν θα αντιμετωπίσουν προβλήματα με την υγεία ή την εγκυμοσύνη τους συγκριτικά με τις γυναίκες που θα έχουν φυσική σύλληψη.
Το πρώτο στάδιο της εξωσωματικής περιλαμβάνει τη φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών. Σε αυτό το στάδιο χρησιμοποιούνται ενέσιμες γοναδοτροπίνες που σκοπό έχουν να στρατολογήσουν και να ωριμάσουν τα ωοθυλάκια σε σημείο που να μπορούμε να τα ανακτήσουμε. Η τεχνολογία έχει εξελιχθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια σε σημείο όπου πλέον χρησιμοποιούμε βιοτεχνολογικά φάρμακα εξαιρετικά αποτελεσματικά και απόλυτα ασφαλή. Πρόσφατα, οι ανανεωμένες κατευθυντήριες οδηγίες από την Αμερικάνικη Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής (ASRM) επιβεβαιώνουν την ασφάλεια των φαρμάκων. Σύμφωνα με αυτήν, δεν υπάρχουν ενδείξεις συσχέτισης των φαρμάκων με την μακροπρόθεσμη εμφάνιση γυναικολογικού καρκίνου. Με βάση την εμπειρία 40 χρόνων, δεν έχει μέχρι στιγμής αποδειχθεί ή συσχετισθεί η χρήση των φαρμάκων αυτών με την εμφάνιση κάποιας μορφής καρκίνου του μαστού, ωοθηκών ή μήτρας. Παρ’ όλα αυτά, διάφοροι επιμέρους παράγοντες που συνδέονται με την υπογονιμότητα, όπως η ενδομητρίωση, το σύνδρομο των πολυκυστικών ωοθηκών και η ατεκνία, έχουν συσχετιστεί με την εμφάνιση κάποιας μορφής γυναικολογικού καρκίνου. Είναι, συνεπώς, σημαντικό να τονίσουμε την αξία της αναπαραγωγικής ιατρικής στην αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων.
Το σύνδρομο υπερδιέγερσης των ωοθηκών (OHSS) ήταν για πολλά χρόνια ένας βασικός κίνδυνος της φαρμακευτικής θεραπείας στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή. Όμως, η εξέλιξη των θεραπευτικών μεθόδων και η εισαγωγή εναλλακτικών φαρμάκων, έχει πλέον καταστίσει αυτόν τον κίνδυνο σχεδόν μηδενικό. Πλέον η χρήση καινοτόμων εναλλακτικών, εξασφαλίζει την εξάλειψη αυτού του συνδρόμου.
Καθώς η διαδικασία εξελίσσεται, θα χρειαστεί να γίνει χειρουργική λήψη των ωαρίων, η οποία αποτελεί μια μικροεπέμβαση μικρής διάρκειας. Η διαδικασία αυτή, παρότι αποτελεί καθημερινή ιατρική πράξη, έχει συσχετιστεί με επιπλοκές που θα μπορούσαν να είναι τρομακτικές για τους ασθενείς. Μέχρι στιγμής, η παγκόσμια βιβλιογραφία έχει επιβεβαιώσει ότι οι επιπλοκές που σχετίζονται με την ωοληψία είναι εξαιρετικά σπάνιες. Συγκεκριμένα, η πιθανότητα για σοβαρή αιμορραγία μετά την ωοληψία είναι πολύ μικρότερη από 1% και τόσο χαμηλά όσο 0.09%, ενώ η πιθανότητα για ενδοπεριτοναϊκή φλεγμονή κυμαίνεται μεταξύ 0.03-0.24%. Έτσι γίνεται αντιληπτό, ότι αυτή η χειρουργική διαδικασία είναι μια ασφαλής και αποτελεσματική διαδικασία που δεν επηρεάζει την υγεία των ασθενών αλλά είναι εξαιρετικά φιλική συγκριτικά με τις μεθόδους του μακρινού παρελθόντος.
Η γέννηση του πρώτου παιδιού μέσω της εξωσωματικής γονιμοποίησης έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Από τότε εκατομμύρια παιδιά έχουν γεννηθεί και πολλές περισσότερες γυναίκες έχουν ολοκληρώσει θεραπείες υποβοήθησης. Ως καινοτόμος και εξελισσόμενη τεχνολογία, έχει δημιουργήσει ανησυχίες για την ασφάλεια και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της. Ευτυχώς, όλες οι έρευνες μέχρι στιγμής, έχουν αποδείξει ότι οι φόβοι μας είναι αβάσιμοι. Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πράγματι ένα ασφαλές ταξίδι προς την οικογένεια.
