Γιατί καπνίζουν οι καπνιστές;
Οι περισσότεροι καπνιστές δε θυμούνται γιατί άναψαν το πρώτο τους τσιγάρο. Σίγουρα, για τη συντριπτική πλειοψηφία δεν ήταν η καλύτερη δυνατή εμπειρία. Συνέχισαν, όμως, να καπνίζουν, όπως το έκαναν και το κάνουν εκατομμύρια καπνιστές σ’ όλο τον κόσμο. Στο ερώτημα γιατί συνεχίζουν, οι περισσότεροι καπνιστές συμφωνούν στο γεγονός ότι ο μεγαλύτερος αριθμός τσιγάρων καπνίζεται από συνήθεια, ασυναίσθητα, μηχανικά, από αμηχανία, από άγχος, για να εκτονώσουν στενάχωρες ψυχολογικές καταστάσεις… Όσο για τους εφήβους; Η αρχή γίνεται κατά κανόνα για να μιμηθούν άλλους, για να αποκτήσουμε κύρος, για να ανήκουν ή να ενταχθούν σε μία ομάδα, να μοιάσουν στα πρότυπα της διαφήμισης…
Φαίνεται, λοιπόν, ότι οι καπνιστές συνδέουν το κάπνισμα με ορισμένες καταστάσεις και γεγονότα, με την παρουσία τους σε συγκεκριμένους χώρους, με τις διαθέσεις, αλλά και με τις φοβίες τους.
Η αιτία, εντούτοις, που είναι κοινή για όλους τους καπνιστές και τους ωθεί να συνεχίζουν να ανάβουν τσιγάρο, είναι η εξάρτηση (εθισμός). Τα 2/3 περίπου των καπνιστών δηλώνουν ότι επιθυμούν να σταματήσουν το κάπνισμα. Δυστυχώς, πολλοί το επιχειρούν, λίγοι το καταφέρνουν.
Πολλά τσιγάρα καπνίζονται ημερησίως για να ικανοποιηθεί η ανάγκη που έχει ο οργανισμός των καπνιστών για τη νικοτίνη, μία από τις πιο εθιστικές ουσίες. Αυτή η άοσμη και άχρωμη ουσία που απορροφάται αμέσως από τους πνεύμονες του καπνιστή, μπαίνει στην κυκλοφορία του αίματος και μέσα σε 6-7 δευτερόλεπτα φτάνει στον εγκέφαλο, ενώ η ηρωίνη χρειάζεται 15 δευτερόλεπτα! Λίγη ώρα μετά το τελευταίο τσιγάρο επέρχεται μια ενόχληση (χημικής αιτιολογίας) την οποία συνήθως αποδίδουμε σε άγχος, κούραση, κλπ. Αυτή η ενόχληση εξαφανίζεται, για μικρό χρονικό διάστημα, με το επόμενο τσιγάρο. Το μεγάλο μυστικό εδώ είναι ότι η πραγματική αιτία αυτής της απόλαυσης-χαλάρωσης είναι η προσωρινή διακοπή της ενόχλησης που προκαλεί το ίδιο το τσιγάρο! Με αλλά λόγια εάν δεν καπνίζαμε, δεν θα αισθανόμασταν αυτή την ενόχληση, άρα δεν θα χρειαζόμασταν το επόμενο τσιγάρο.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις του καπνίσματος;
Οι οικονομικές επιπτώσεις
Κάθε καπνιστής που καταναλώνει ημερησίως ένα πακέτο άξιας 3€, ξοδεύει κάθε χρόνο 1100€ και σε όλη τη ζωή περίπου 50.000€. Μόνο στην Ευρώπη ξοδεύονται ετησίως για τσιγάρα 70 δις $ ενώ το παγκόσμιο οικονομικό κόστος υπολογίζεται σε 420 δις $. Μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών κρατών, η Ελλάδα έχει το υψηλότερο ποσοστό καπνιστών στη Δυτική Ευρώπη και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στον κόσμο. Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής το έτος 2006, το 40% των Ελλήνων ανδρών και γυναικών, ήταν καπνιστές.
Θέματα Υγείας
Το κάπνισμα προκαλεί κάθε χρόνο σε όλο τον κόσμο 5.000.000 θανάτους (ένας άνθρωπος πεθαίνει κάθε 7 δευτερόλεπτα). Το κάπνισμα από μόνο του προκαλεί κάθε χρόνο περισσότερους θανάτους από ότι το σύνολο των θανάτων από AIDS, κατάχρηση αλκοόλ, χρήση παράνομων ουσιών (ηρωίνη, κλπ) και αυτοκτονίες. Στην Ελλάδα πεθαίνουν κάθε χρόνο 20.000 άνθρωποι από το τσιγάρο. Η πιθανότητα να πεθάνει κάποιος από το κάπνισμα είναι 40 φορές μεγαλύτερη από το να σκοτωθεί σε ένα τροχαίο ατύχημα.
Μεταξύ των σοβαρών ασθενειών που προκαλεί το κάπνισμα συγκαταλέγονται:
Κάπνισμα και γονιμότητα
Στους νέους ανθρώπους το κάπνισμα δημιουργεί σοβαρά προβλήματα τόσο στη γονιμότητα, όσο και στην εγκυμοσύνη.
Κάπνισμα και άντρες: Τόσο η ποσότητα, όσο και η ποιότητα του σπέρματος επηρεάζονται από το κάπνισμα. Το κάπνισμα επηρεάζει το γενετικό υλικό και τη μορφολογία των σπερματοζωαρίων. Οι πιθανότητες επιτυχίας των θεραπευτικών μεθόδων αντιμετώπισης της στειρότητας μειώνονται στις περιπτώσεις αντρών που καπνίζουν.
Επιπλέον, οι καπνιστές εμφανίζουν συχνότερα προβλήματα σεξουαλικής ικανότητας. Οι άνδρες που καπνίζουν κάθε μέρα ένα πακέτο τσιγάρα ή περισσότερο, έχουν περίπου 40% πιο πολλές πιθανότητες να είναι σεξουαλικά ανίκανοι, λόγω στυτικών δυσλειτουργιών.
Κάπνισμα και γυναίκες: Η γυναικεία γονιμότητα τίθεται σε μεγάλο κίνδυνο από το κάπνισμα. Έχει αποδειχθεί ότι το κάπνισμα επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα των ωαρίων, μειώνει την πιθανότητα να γονιμοποιηθεί το ωάριο και αυξάνει την πιθανότητα αποβολής. Έρευνες υποστηρίζουν ότι υπάρχει 20-40% μείωση της γονιμότητας στις γυναίκες καπνίστριες.
Επίσης, το κάπνισμα έχει πραγματικά δυσμενείς επιπτώσεις σε ένα αγέννητο παιδί, συμπεριλαμβανομένου την επιβράδυνση της ανάπτυξης, την πρόωρη γέννηση, την αποβολή και την προγεννητική θνησιμότητα. Το κάπνισμα συνδέεται με το σύνδρομο του αιφνίδιου βρεφικού θανάτου, τη συχνότερη αιτία θανάτου μεταξύ των ηλικιών του 1 μηνός και 1 έτους.
Δυστυχώς, περίπου το 20-30% των καπνιστριών διακόπτουν το κάπνισμα όταν μείνουν έγκυες, αλλά περίπου το 70% από αυτές επιστρέφουν κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης ή μετά την γέννηση του παιδιού τους. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται αφενός στην ελλιπή ενημέρωση για τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος και αφετέρου στην άγνοια αποτελεσματικών στρατηγικών διακοπής του. Η εκμάθηση τέτοιων στρατηγικών είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική τόσο στην αρχή, όσο και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
4 Βήματα για να σταματήσετε το κάπνισμα
1) Η απόφαση
Γιατί να κόψω το κάπνισμα;
Υπάρχουν δυο στάδια: Στο πρώτο στάδιο αυτού του συλλογισμού, δεν είναι στις προθέσεις του ατόμου να αλλάξει συμπεριφορά στο άμεσο μέλλον ούτε σχεδιάζει κάτι τέτοιο. Πολλά άτομα στο στάδιο αυτό δεν μπορούν να δουν «το πρόβλημα», δεν έχουν συναίσθηση κάποιου προβλήματος υγείας που μπορεί να εμφανιστεί λόγω του καπνίσματος, το αγνοούν ή το παραβλέπουν και θεωρούν ότι δεν υπάρχει κάτι το οποίο χρειάζεται να αλλάξουν στην συμπεριφορά τους όσον αφορά στο κάπνισμα. Στο δεύτερο στάδιο αυτού του συλλογισμού, το άτομο συνειδητοποιεί ότι με το κάπνισμα απειλείται η υγεία του, αφιερώνει περισσότερο χρόνο στις επιπτώσεις της ανθυγιεινής συμπεριφοράς του και σκέφτεται σοβαρά να κόψει το κάπνισμα στο άμεσο μέλλον.
Εάν το άτομο γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, αλλά δεν είναι ακόμα έτοιμο, μπορεί να μείνει σε αυτό το στάδιο και να σταθμίζει τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα του καπνίσματος έως ότου ξεπεράσει τα αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα που του δημιουργούν αυτές οι σκέψεις.
Τι να κάνετε;
Πάρτε μια κόλλα χαρτί, τραβήξτε μια κάθετη γραμμή στη μέση και γράψτε από τη μια μεριά τα θετικά του καπνίσματος και από την άλλη τα αρνητικά. Οι πληροφορίες στο άρθρο αυτό θα φανούν χρήσιμες για αυτή την άσκηση.
2) Η προετοιμασία
Το δεύτερο βήμα, που είναι η προετοιμασία για τη διακοπή του καπνίσματος, είναι το πιο σημαντικό. Η σωστή προετοιμασία οδηγεί στην επιτυχία, αφού μειώνει τις πιθανότητες υποτροπής. Στην πλειονότητα, όσοι αποτυγχάνουν να σταματήσουν το κάπνισμα είναι γιατί δεν έχουν προετοιμαστεί σωστά να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που δημιουργεί η διακοπή του.
Τι να κάνετε;
Βοηθήστε την απόφαση της διακοπής του καπνίσματος να ωριμάσει με το να τη σκέφτεστε συχνά, ώστε να ξεκαθαρίζετε τα πραγματικά σας κίνητρα.
Μην προσπαθείτε να αλλάξετε πολλές συνήθειες μαζί.
3) Η πράξη
Κόβω το κάπνισμα “Μαχαίρι” ή σταδιακά; Οι περισσότεροι καπνιστές που αποφασίζουν να κόψουν το κάπνισμα το κόβουν “μαχαίρι”. Αυτή είναι η πιο δημοφιλής και επιτυχημένη στρατηγική διακοπής του καπνίσματος. Αν παρ’ όλα αυτά πιστεύετε ότι μπορείτε να το ελαττώσετε σταδιακά μέχρι να το κόψετε τελείως, μπορείτε να το δοκιμάσετε θέτοντας μικρούς και εφικτούς στόχους. Το μυστικό της επιτυχίας είναι η θέληση και η αποφασιστικότητα.
Τι να κάνετε;
Υιοθετήστε μια πιο υγιεινή ζωή απαλλαγμένη από εθισμούς. Το αξίζετε.
4) Η συντήρηση
Αντισταθείτε στον πειρασμό να καπνίσετε.
Σχεδιάστε από πριν πως θα αντιδράσετε σε δύσκολες κοινωνικές καταστάσεις.
Μάθετε να χαλαρώνετε και να αντιμετωπίζετε καλύτερα το άγχος σας.
Ασχοληθείτε με πράγματα που σας ευχαριστούν.
4 Μύθοι που αφορούν το κάπνισμα
1ος Μύθος
«Γιατί να σταματήσω το κάπνισμα; Η ζημιά στον οργανισμό μου έχει ήδη γίνει!»
Πραγματικότητα
Συνοψίζοντας, για να μπορείτε να έχετε μία πιο ολοκληρωμένη άποψη για την πραγματικότητα του καπνίσματος, ιδού ποια είναι τα άμεσα και τα μακροπρόθεσμα οφέλη στην υγεία μετά το κάπνισμα του τελευταίου τσιγάρου:
Μετά από:
20 λεπτά: Η αρτηριακή πίεση επανέρχεται στα κανονικά επίπεδα. Ο αριθμός των σφίξεων ομαλοποιείται.
8 ώρες: Το επίπεδο του μονοξειδίου του άνθρακα πέφτει στο φυσιολογικό. Το επίπεδο του οξυγόνου στο αίμα αυξάνει και φτάνει στα φυσιολογικά επίπεδα.
12 ώρες: Σχεδόν όλη η νικοτίνη έχει αποβληθεί από τον οργανισμό.
24 ώρες: Ήδη αρχίζει να μειώνεται η πιθανότητα καρδιακών επεισοδίων.
48 ώρες: Βελτιώνονται οι αισθήσεις της γεύσης και της όσφρησης.
72 ώρες: Η αναπνοή γίνεται ευκολότερη. Αυξάνεται η αναπνευστική χωρητικότητα των πνευμόνων.
5 ημέρες: Τα περισσότερα υποπροϊόντα της νικοτίνης έχουν αποβληθεί από το σώμα.
2 εβδομάδες έως 3 μήνες: Η κυκλοφορία του αίματος συνεχίζει να βελτιώνεται. Το περπάτημα γίνεται ευκολότερο.
1 χρόνο: Ο κίνδυνος καρδιαγγειακού επεισοδίου μειώνεται στο ήμισυ.
5 χρόνια: Έχει μειωθεί σημαντικά ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο του στόματος και τραχήλου.
10 χρόνια: Μειώνεται ο κίνδυνος θανάτου από καρκίνο των πνευμόνων και από άλλες μορφές καρκίνου.
15 χρόνια: Ο κίνδυνος καρδιακών επεισοδίων είναι ο ίδιος με αυτόν των ανθρώπων που δεν κάπνισαν ποτέ.
2ος Μύθος
«Το κάπνισμα μου προσφέρει απόλαυση και διέξοδο από το άγχος και το στρες!»
Πραγματικότητα
Όταν η νικοτίνη στο αίμα σας πέφτει σε χαμηλά επίπεδα έχετε συμπτώματα στέρησης, είστε νευρικοί και νιώθετε άγχος. Καπνίζοντας, αυξάνονται τα επίπεδα νικοτίνης, γίνεστε λιγότερο νευρικοί και μειώνεται το άγχος. Επομένως, το κάπνισμα είναι ο τρόπος που ικανοποιείται ο εθισμός. Η απόλαυση που δημιουργείται είναι αποτέλεσμα αυτού του εθισμού.
3ος Μύθος
«Δεν έχω τη δύναμη να σταματήσω το κάπνισμα. Είμαι εθισμένος!»
Πραγματικότητα
Τα στερητικά συμπτώματα είναι τόσο σωματικά/οργανικά, όσο και ψυχολογικά. Συνήθως, αρχίζουν λίγες ώρες μετά από τη διακοπή του καπνίσματος και φτάνουν στο μέγιστο βαθμό έντασης δύο με τρεις ημέρες αργότερα. Από το χρονικό σημείο αυτό και μετά παρουσιάζουν ύφεση, η έντασή τους ελαττώνεται βαθμιαία έως την πλήρη εξάλειψή τους. Έντονη επιθυμία για κάπνισμα ξεκινά 6-12 ώρες μετά τη διακοπή του καπνίσματος και είναι πιο έντονη κατά την διάρκεια της 1ης εβδομάδας και μπορεί να διαρκέσει για ένα διάστημα 3-4 εβδομάδων. Η έντονη επιθυμία διαρκεί 30-90 δευτερόλεπτα. Αν μπορέσετε να αντισταθείτε, η έντονη επιθυμία θα περάσει.
Η θέληση και η αποφασιστικότητα, καλλιεργούνται και βελτιώνονται. Η απόφαση να διακόψετε το κάπνισμα ενισχύεται, αν αναλογιστείτε όλα όσα έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα στη ζωή σας, αλλά και τους λόγους για τους οποίους πρέπει να σταματήσετε το κάπνισμα. Αντλήστε δύναμη και βάλτε τους στόχους σας. Χρειάζεται αποφασιστικότητα και κατάλληλη συμβουλευτική υποστήριξη, γιατί ο κύριος λόγος της αποτυχίας οφείλεται στην εξάρτηση κυρίως από τη νικοτίνη. Μετά τις πρώτες δύσκολες μέρες, θα νιώσετε περήφανοι για τον εαυτό σας.
4ος Μύθος
«Δεν υπάρχει κανείς που μπορεί να με βοηθήσει να κόψω το κάπνισμα!»
Πραγματικότητα
Υπάρχει! Είναι ο εαυτός σας. Πολλοί πρώην καπνιστές αναφέρουν ότι κατάφεραν να διακόψουν το κάπνισμα όταν σταμάτησαν να ψάχνουν γύρω τους για βοήθεια και στράφηκαν στον εαυτό τους για να βρουν τη δύναμη να κόψουν το τσιγάρο. Αν όμως πραγματικά χρειαστείτε βοήθεια, υπάρχουν κέντρα τα οποία προσφέρουν εξατομικευμένα ή ομαδικά προγράμματα διακοπής του καπνίσματος. Στα προγράμματα αυτά έχει αποδειχθεί ότι αυξάνονται οι πιθανότητες επιτυχίας της προσπάθειας διακοπής του καπνίσματος.
Η ημερομηνία που θα κόψω το κάπνισμα είναι:
……………………….. / …………………… /…………………………
