Είναι ωάρια και ωοθυλάκια το ίδιο; Σε τι διαφέρουν οι δύο όροι και τι έχει μεγαλύτερη σημασία στη θεραπεία με εξωσωματική γονιμοποίηση;

Τις απαντήσεις δίνει ο Δρ Νίκος Χριστοφορίδης, MD, MSc, FRCOG, Χειρουργός Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Επιστημονικός & Κλινικός Διευθυντής Embryolab, Συνιδρυτής Embryolab Academy

Είναι ένα από τα πολυτιμότερα κύτταρα του σώματος και δεν είναι καθόλου παράξενο πόσο έχει εξελιχθεί ο γυναικείος οργανισμός για την προστασία του στο ταξίδι της ανθρώπινης αναπαραγωγής. Το ανθρώπινο ωάριο ξεκινά από νωρίς την πορεία του, από την εμβρυϊκή περίοδο ακόμη του οργανισμού, προστατευμένο, σε ένα περιβάλλον που στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας θα φροντίσει να δώσει στο ωάριο όλα τα απαραίτητα στοιχεία που θα το οδηγήσουν με επιτυχία στην ωορρηξία. Το περιβάλλον αυτό, το ωοθυλάκιο όπως ονομάζεται, αναλαμβάνει ταυτόχρονα να παράγει τις βασικές γυναικείες ορμόνες, τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη, κρίσιμες ουσίες, τόσο για τη λειτουργία του αναπαραγωγικού συστήματος, όσο και για τη γενικότερη λειτουργία του οργανισμού, όπως για το κυκλοφορικό, το μυοσκελετικό και το νευρικό σύστημα.

Κάθε ωοθυλάκιο περιλαμβάνει ένα ωάριο. Ο χρόνος, βέβαια, που παίρνει για να αναπτυχθεί ένα ωοθυλάκιο με το ωάριο στο εσωτερικό του είναι μακρύς. Τα πιο πρώιμα στάδια ανάπτυξης των ωοθυλάκιων αφορούν σε μικρά μεγέθη και απαιτούν αρκετούς μήνες για να φτάσουν σε πιο λειτουργικά ωοθυλάκια. Ολοκληρώνοντας τα πρώτα λοιπόν, πιο χρονοβόρα στάδια, φτάνουμε στο σημείο όπου τα ωοθυλάκια αυτά είναι έτοιμα να συναγωνιστούν για την ωορρηξία του μηνός που ξεκινάει. Πολλά ωοθυλάκια παίρνουν το μήνυμα για να ετοιμάσουν το ωάριο τους, αλλά μόλις ένα επιλέγεται από τον οργανισμό για να οδηγηθεί στην ωορρηξία. Τα υπόλοιπα θα περάσουν από μια διαδικασία σταδιακής απορρόφησης και εξαφάνισης, μέχρι την έναρξη του επόμενου κύκλου, όπου μία νέα ομάδα ωοθυλάκιων θα συναγωνιστεί για να διεκδικήσει την ωορρηξία του μήνα αυτού.

Μπορεί τα ωάρια να μην είναι ορατά στο ανθρώπινο μάτι, τα ωοθυλάκια, ωστόσο, φαίνονται εύκολα κατά τη διάρκεια του γυναικολογικού υπερήχου, δίνοντας μια καλή εικόνα του αποθέματος των ωοθηκών της γυναίκας. Ειδικότερα, τα ωοθυλάκια που βλέπουμε τις πρώτες ημέρες της περιόδου, αυτά με μικρό μέγεθος δηλαδή, είναι αυτά που βοηθούν στην καλύτερη εκτίμηση του αποθέματος των ωαρίων. Όταν παρακολουθούμε την ωορρηξία στον κύκλο μιας γυναίκας, στην ουσία παρακολουθούμε την πορεία του πιο δυνατού ωοθυλακίου μέχρι την απελευθέρωση του ωαρίου του.

Ο μόνος τρόπος για να επιβεβαιώσουμε το περιεχόμενο ενός ωοθυλακίου, την παρουσία και ποιότητα του ωαρίου δηλαδή που ωριμάζει μέσα του, είναι να προχωρήσουμε σε ωοληψία, διαδικασία κατά την οποία το υγρό του κάθε ωοθυλακίου αναρροφάται και εξετάζεται στο μικροσκόπιο του εμβρυολόγου. Οι παρατηρήσεις του εμβρυολόγου, σε σχέση με την εικόνα του ωαρίου, την ποιότητα του, τη γονιμοποίηση και εξέλιξη που θα ακολουθήσει, θα ολοκληρώσει τις πληροφορίες που αφορούν το συγκεκριμένο ωοθυλάκιο και το ωάριο που φιλοξενούσε.

Πολλές φορές, κατά τη διάρκεια της παρακολούθησης στον υπέρηχο μίας θεραπείας διέγερσης των ωοθηκών για εξωσωματική γονιμοποίηση, δημιουργείται το ερώτημα: “όλα αυτά που βλέπουμε στον υπέρηχο είναι ωάρια;” Η απάντηση είναι πως ότι βλέπουμε στον υπέρηχο είναι ωοθυλάκια, και πως από τον υπέρηχο δεν μπορούμε να έχουμε καμία πληροφορία για το περιεχόμενο αυτών. Έτσι, ο αριθμός των ωαρίων που παράγεται από το σύνολο των ωοθυλάκιων γίνεται γνωστός την ημέρα της ωοληψίας μόνο.

Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε εδώ, πως, κάποια ωοθυλάκια δεν απελευθερώνουν ωάρια την ημέρα της ωοληψίας, γεγονός που μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, που έχουν να κάνουν με την ηλικία της γυναίκας, την τακτικότητα του κύκλου της, το φαρμακευτικό πρωτόκολλο που χρησιμοποιήθηκε και την αντίδραση του οργανισμού σε αυτό, όπως και τη γενικότερα κατάσταση της υγείας της γυναίκας.

Η υγεία των ωαρίων επηρεάζεται σημαντικά από την κατάσταση των ωοθυλάκιων. Πριν καταφύγουμε στις θεραπείες υποβοήθησης φροντίζουμε να ακολουθούμε μια υγιή και ισορροπημένη διατροφή, δεν καπνίζουμε και ασκούμαστε συστηματικά. Η υγεία των ωοθυλάκιων είναι ένας καθρέπτης της υγείας του σώματος μας. Προσέχουμε την υγεία μας, προσέχουμε τα ωοθυλάκια του σώματος μας και έτσι εξασφαλίζουμε καλύτερα και πιο ποιοιτικά ωάρια.