Δρ Νίκος Χριστοφορίδης, MD, MSc, FRCOG, Χειρουργός Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Επιστημονικός & Κλινικός Διευθυντής Embryolab, Συνιδρυτής Embryolab Academy

Κάθε μήνα, λίγο πριν την ωορρηξία, καθώς όλο και περισσότερα οιστρογόνα κυκλοφορούν στο αίμα και τρέφουν τη μήτρα και τα κύτταρα της, το ενδομήτριο, αυτή η λεπτή μεμβράνη που ντύνει την κοιλότητα της μήτρας, ετοιμάζεται να υποδεχτεί το γονιμοποιημένο ωάριο. Το ενδομήτριο είναι ένας μικρόκοσμος εξειδικευμένων λειτουργιών που στόχο έχουν να εξασφαλίσουν άριστες συνθήκες για την εμφύτευση ενός εμβρύου και την υποστήριξη μιας εγκυμοσύνης. Όταν κάποιο ερέθισμα δράσει αρνητικά στο ενδομήτριο, τότε συχνά προκαλείται μια αύξηση από κύτταρα φλεγμονής, τα οποία έχουν την τάση να παραμένουν για μεγάλα διαστήματα προκαλώντας μία χρόνια αντίδραση φλεγμονής. Η χρόνια ενδομητρίτιδα είναι αυτή η κατάσταση του ενδομητρίου, όταν το ενδομήτριο δυσλειτουργεί λόγω της φλεγμονής, με αποτέλεσμα να επηρεάζεται η ικανότητα του να δέχεται το γονιμοποιημένο ωάριο και να προκύπτουν θέματα υπογονιμότητας.

Οι συχνότεροι λόγοι που οδηγούν στη χρόνια ενδομητρίτιδα αφορούν μικροοργανισμούς, οι οποίοι συνήθως προέρχονται από το περιβάλλον του κόλπου. Κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες που οδηγούν σε πολλαπλασιασμό των μικροοργανισμών αυτών, διαταράσσεται η φυσιολογική ισορροπία των μικροοργανισμών της μήτρας και του ενδομητρίου, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να κινητοποιεί το ανοσολογικό του σύστημα για να αντιμετωπίσει την απειλή που δέχεται. Αυτό σημαίνει πως ένα πλήθος από ειδικά κύτταρα που καταπολεμούν την φλεγμονή οδηγούνται στην περιοχή του ενδομητρίου και αναλαμβάνουν δράση για την αντιμετώπιση της φλεγμονής. Αυτή η διαταραχή της μικροβιακής ισορροπίας ωστόσο, μπορεί να παρατηρείται και σε άλλες περιπτώσεις, όπως στην παρουσία ινομυωμάτων, ενδομητρίωσης, αλλά και πιο συχνών καταστάσεων, όπως οι ενδομήτριοι πολύποδες. Τέλος, σε αρκετές περιπτώσεις, δεν βρίσκουμε κάποιο σαφή λόγο που να εξηγεί την παρουσία των κυττάρων της φλεγμονής, οπότε και μιλούμε για ανεξήγητη χρόνια ενδομητρίτιδα.

Ο πιο συνηθισμένος τρόπος για να διαπιστώσουμε αν υπάρχει εικόνα χρόνιας ενδομητρίτιδας είναι να πάρουμε ένα τμήμα ενδομητρίου και να κάνουμε βιοψία, μια ειδική εξέταση στο μικροσκόπιο των παθολογοανατόμων, όπου μπορούμε να διακρίνουμε αν υπάρχουν κύτταρα φλεγμονής και σε ποια συχνότητα. Διαφορετικά, η παρουσία χρόνιας ενδομητρίτιδας μπορεί να διαπιστωθεί και με την εξέταση της υστεροσκόπησης, καθώς σε πολλές περιπτώσεις η μήτρα εμφανίζει χαρακτηριστική ερυθρότητα και μικρούς πολύποδες σε διάφορα σημεία της. Τέλος, οι νεότερες μοριακές τεχνικές έχουν αρχίσει να συμβάλλουν σημαντικά στη διερεύνηση της αιτίας της χρόνιας ενδομητρίτιδας, ανιχνεύοντας DNA παθολογικών μικροοργανισμών.

Σύμφωνα με μελέτες που έγιναν τα τελευταία χρόνια, η χρόνια ενδομητρίτιδα επηρεάζει αρνητικά τη γονιμότητα και μπορεί να ευθύνεται για ένα μέρος της ανεξήγητης υπογονιμότητας, ενώ σημαντικός φαίνεται να είναι ο ρόλος της χρόνιας ενδομητρίτιδας και στις περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων αποβολών. Εξίσου σημαντικός είναι ο ρόλος της χρόνιας ενδομητρίτιδας και στα αποτελέσματα της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Πρόσφατες μελέτες έδειξαν πως σε κάποιες περιπτώσεις επαναλαμβανόμενων αρνητικών αποτελεσμάτων εξωσωματικής γονιμοποίησης η παρουσία χρόνιας ενδομητρίτιδας μπορεί να είναι σημαντική αιτία.

Η χρόνια ενδομητρίτιδα μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτική αγωγή με πολύ καλά αποτελέσματα στην πλειοψηφία των περιπτώσεων. Αν και δεν υπάρχει ομοφωνία στη διάρκεια της αντιβιοτικής αγωγής, το είδος αυτής και τον τρόπο χορήγησης, φαίνεται πως η θεραπεία της ενδομητρίτιδας οδηγεί σε βελτίωση της γονιμότητας, μικρότερη πιθανότητα αποβολής και αυξημένες πιθανότητες επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Ενδέχεται η παράλληλη χορήγηση προβιοτικών να συμβάλλει ακόμη περισσότερο στην αντιμετώπιση της ενδομητρίτιδας, κάτι που φάνηκε από αντίστοιχες έρευνες των τελευταίων ετών.

Η έγκαιρη διάγνωση, αλλά και η αποτελεσματική αντιμετώπιση της χρόνιας ενδομητρίτιδας μπορεί να αποτελέσει ένα ακόμη χρήσιμο εργαλείο στην υποστήριξη της γονιμότητας και την ενίσχυση της λειτουργίας του ενδομητρίου.